یکی از معضلات کشاورزی استفاده بیش از اندازه از کودها است که اثرات بسیار بدی مانند تولید محصولات بی کیفیت و افزایش هزینه های کشاورزی را به دنبال دارد و همچنین می تواند آسیب های جدی را به انسان و محیط زیست وارد کند.
البته کشاورزی و تولید محصولات با کیفیت در امروزه بدون استفاده از انواع کودها امکان پذیر نیست اما کشاورزان و پرورش دهندگان گل و گیاه باید بدانند که با توجه به نوع خاک از چه مقدار کود استفاده کنند. برای تعیین میزان دقیق کود مورد نیاز گیاهان انجام آزمایش خاک الزامی است.
هدف از انجام آزمایش خاک
کشاورزان می توانند با انجام آزمایش خاک به میزان PH خاک, آهک و نمک خاک و سنگین یا سبک بودن خاک پی ببرند, نوع گیاه مناسب برای خاک را پیدا کنند, میزان عناصر آزاد شده از کودها را در خاک بسنجند و وضعیت مواد مغذی موجود در خاک را بفهمند و بر همان اساس با توجه به نیاز گیاه از کودهای مناسب استفاده کنند.
زمان مناسب برای انجام آزمایش خاک
زمان مناسب برای انجام آزمایش خاک در اوایل بهار و اواخر پاییز است. آزمایش خاک در اوایل بهار اطلاعات بسیار خوبی را در مورد عنصر نیتروژن به کشاورز می دهد. انجام این آزمایش در اواخر فصل پاییز نیزبرای فراهم کردن مواد غذایی لازم و امکان اضافه کردن کود به خاک بسیار اهمیت دارد.
البته باید به این نکته توجه کنید که انجام این آزمایش باید زمانی صورت بگیرد که خاک گاورو باشد یعنی گل و خیلی خشک نباشد. انجام این آزمایش باید حتما قبل از کوددهی صورت بگیرد و نمونه برداری نیز بعد از برداشت محصول انجام شود.
ابزار لازم برای انجام آزمایش خاک
برای انجام هر نوع آزمایشی از جمله آزمایش خاک کشاورزی در اختیار داشتن یک سری ابزار و وسایل ضروری است. مانند, سطل پلاستیکی یا فلزی, بیل, کلنگ یا کاردک, کیسه پلاستیکی تمیز و خودکار و کاغذ.
مراحل انجام آزمایش خاک کشاورزی
- برای انجام آزمایش خاک در مرحله اول باید از خاک به درستی نمونه گیری شود. این نمونه گیری باید به صورتی باشد که بتواند تمامی قسمت های خاک را نشان دهد. این نمونه برداری می تواند به صورت منظم یا نامنظم از خاک و در عمقی به اندازه 5 تا 10 سانتی متر انجام شود برای انجام آزمایش خاک میزان نمونه برداری باید در برابر هر دو هکتار 2 کیلوگرم خاک باشد و نمونه در ظرف پلاستیکی جمع آوری شده و در نتیجه به آزمایشگاه برده شود.
- بعد از تحویل نمونه خاک به آزمایشگاه, تمامی آزمایشات لازم با توجه به مقیاس های مورد نظر انجام می شوند.
- در نهایت بعد از به اتمام رسیدن آزمایش خاک, نتیجه آزمایش توسط کارشناسان آزمایشگاه تفسیر می شود تا کشاورزان را به هدف اصلی آنان یعنی تولید محصولات با کیفیت برساند.
روش نمونه برداری برای انجام آزمایش خاک
نمونه برداری از خاک را باید با روش درستی انجام دهید که این روش به شرح زیر می باشد:
- در مرحله اول باید سطح را از گیاهان و بقایا پاک کنید, چاله ای به اندازه عرض بیل خود و به اندازه عمقی که باید از آن نمونه برداری کنید حفر کنید.
- در ادامه باید بیل خود را در 2 و نیم سانتی متری لبه چاله قرار داده و شکافی را ایجاد نمایید تا قسمتی از سمت دیواره چاله برداشته شود.
- در مرحله سوم بخشی که قبلا توسط بیل برداشتید را روی پهنای بیل خود نگه دارید و از یک چاقو یا تکه چوب برای حذف کناره های آن استفاده کنید و همچنین بخش مرکزی آن را به عرض یک اینچ کنار بگذارید.
- نمونه های برداشته شده را در یک ظرف پلاستیکی قرار دهید و آن ها را با هم مخلوط کنید. یک پیمانه از این خاک مخلوط شده را برداشته و آن را برای انجام آزمایش به آزمایشگاه مورد نظر بفرستید.
تفسیر نتایج آزمایش خاک توسط کارشناسان
زمانی که آزمایش خاک به درستی انجام شود, می تواند پاسخ درستی را به نیازهای کشاورزان و باغداران برای رسیدن به هدفشان بدهد. اگر تفسیر این آزمایش به درستی توسط کارشناسان انجام شود کشاورزان در آینده با مشکلات زیادی رو به رو نخواهند شد. این تفسیر باید تمامی موارد زیر را به درستی پاسخ دهد:
- شناخت نوع خاک زمین های کشاورزی و باغ و انتخاب گیاهان مناسب برای کاشت در آن زمین ها
- کاشت گیاهان مناسب با کمترین آسیب به خاک و محیط زیست
- کاهش هزینه ها با کاشتن گیاهان مناسب و میزان دقیق استفاده از مواد غذایی
- شناسایی کمبود ها و نقاط قوت خاک و تعیین میزان دقیق استفاده از انواع کودها
مزایای انجام آزمایش خاک
انجام صحیح آزمایش خاک می تواند به کشاورزان و باغداران کمک کند تا در مورد میزان کوددهی به گیاهان و محصولات خود بتوانند به درستی تصمیم بگیرند. اگر کشاورزان و باغداران قبل از کاشت محصولات خود و کوددهی به گیاهان عمل آزمایش خاک را به درستی انجام ندهند, نمی توانند به بهبود رشد محصولات خود کمک کنند و ممکن است در تولیدات خود با شکست مواجه شوند.
پارامترهایی که در برگه آزمایش خاک گزارش می شوند
زمانی که برگه آزمایش خاک را از آزمایشگاه تحویل می گیرید, یک سری ارقام را در آن مشاهده خواهید کرد. این پارامتر ها عبارت است از:
- اسیدیته خاک: میزان اسیدیته خاک یکی از مهم ترین پارامترهایی است که در برگه آزمایش خاک مشاهده می شود. PH بالای 7 به عنوان خاک قلیایی و PH زیر 7 به عنوان خاک اسیدی شناخته می شود.
- هدایت الکتریکی: هدایت الکتریکی همان میزان شوری است که با EC نیز شناخته می شود.
- ظرفیت تبادل کاتیونی: کاتیون ها عناصری هستند که دارای بار مثبت اند. این پارامتر نشان دهنده توانایی ذرات خاک در جذب و نگهداری از عناصر بار مثبت یا کاتیون است.
- مواد آلی و کربن: مواد آلی ترکیباتی بر پایه کربن هستند. آزمایش خاک می تواند مواد آلی و کربن درون خاک را نشان دهد.
نتیجه گیری نهایی
در این مقاله به بررسی یکی از مهم ترین اقدامات در تولید محصولات باکیفیت یعنی انجام آزمایش خاک پرداختیم. اگر شما نیز قصد تولید محصولات و گیاهان باکیفیت دارید بهتر است قبل از هر کاری خاک مورد نیاز خود را بشناسید و آن را آزمایش کنید.